Poznaj swoją odporność psychiczną

Zastanawiałeś się kiedyś, co decyduje, że w sytuacjach stresowych, wymagających działania pod presją, stanowiących wyzwanie, jedne osoby radzą sobie lepiej od innych? Cechą, która w dużej mierze determinuje to jak poradzimy sobie w trudnej sytuacji jest odporność psychiczna.

Czym jest odporność psychiczna

Według Petera Clough oraz Dougha Strycharczyka odporność psychiczna to cecha osobowości określająca, w znaczący sposób, jaką wydajność potrafią osiągnąć poszczególne osoby w obliczu stresu, presji i wyzwań…. niezależnie od sytuacji..

Odporność jest cechą osobowości, genetyczność ma pewien wpływ na tę cechę, jednak jej poziom nie jest dany nam raz na zawsze. Zazwyczaj zmiana poziomu odporności psychicznej nie następuje sama. Jej rozwój jest bowiem efektem świadomej pracy nad poszczególnymi elementami, które stanowią jej składowe.

Składowe odporności psychicznej

Na odporność psychiczną składają się 4 obszary:

🔸 KONTROLA mówi o tym, na ile jesteś przekonany o tym, że kontrolujesz swoje życie i emocje,

🔸 ZAANGAŻOWANIE określa, czy wyznaczasz sobie cele i na ile wytrwale realizujesz wyznaczone zadania;

🔸PODEJŚCIE DO WYZWAŃ determinuje, na ile postrzegasz wyzwania jako szansę i czy chętnie wykraczasz poza własne granice,

🔸 PEWNOŚĆ SIEBIE decyduje o tym na ile wierzysz w siebie i swoje umiejętności.

Odporny czy wrażliwy

Peter Clough pisał: “Osoby odporne psychicznie są na ogół towarzyskie i otwarte na kontakty z innymi, potrafią zachować spokój i nie denerwować się; w wielu sytuacjach są zdolne do współzawodnictwa, gdyż wykazują niższy poziom lęku niż inni ludzie. Dzięki dużej wierze w siebie i niezachwianemu przekonaniu, że kontrolują własny los, potrafią stosunkowo łatwo opierać się negatywnemu wpływowi rywalizacji i przeciwności losu.”

Brzmi imponująco. Jednak tak naprawdę niewiele osób może się pochwalić wysokim wynikiem odporności psychicznej. Często wśród nich są bijący rekordy sportowcy czy managerowie gotowi poradzić sobie z niemal każdym wyzwaniem.

Co zatem z pozostałymi?

Przeciwieństwem odporności nie jest słabość, lecz wrażliwość. Osoby wrażliwe być może nie zawsze skutecznie radzą sobie z presją, ale niezaprzeczalnie mają swoje mocne strony i jasno określoną tożsamość.

Wśród osób wrażliwych znajdziemy wielu artystów, aktorów, osób pracujących w zawodach pomocowych.

Więcej o osobach odpornych i wrażliwych możesz dowiedzieć się z tego filmu:

Jak określić poziom odporności psychicznej

Wspomniani już panowie Clough i Strycharczyk z AQR International od wielu lat zajmują się badaniem tej cechy. W celu jej oceny stworzyli badanie o nazwie MTQ48. Odpowiadając na 48 pytań możesz określić swój wynik w obszarze odporności psychicznej.

Badania pokazują, że tylko 16% osób wypełniających kwestionariusz ma odporność psychiczną w górnych stenach rozkładu normalnego. To niewiele. Po drugiej stronie, wśród osób wrażliwych psychicznie, także znajduje się 16% badanych. Zatem większość badanych ma wyniki w środkowych stenach 4,5,6,7.

Badanie odporności psychicznej poza wynikiem ogólnym pokazuje także wyniki w poszczególnych obszarach składających się na ogólny wynik. Dzięki wiedzy o tym jak kształtują się wyniki w każdej kategorii, możemy świadomie podjąć decyzje rozwojowe i aktywnie pracować nad zmianą swojej odporności psychicznej. Badanie pokazuje bowiem newralgiczne obszary.

Jak pracować nad odpornością psychiczną

Wydawałoby się, że należałoby wybrać najniższe wyniki i starać się je podnieść. Jednak takie myślenie nie zawsze jest prawdziwe. Na początek należy zastanowić się, jaki wynik byłby dla nas najlepszy. Zarówno bardzo wysoki i bardzo niski wynik mają swoje plusy i minusy. Osoby z bardzo wysokim wynikiem mogą wydawać się nieokazującymi uczuć tytanami pracy. Natomiast osoby z bardzo niskim wynikiem mogą być wycofanymi, zamkniętymi w sobie wrażliwymi emocjonalnie istotami.

Ogromne znaczenie ma zatem przeanalizowanie swojej sytuacji. Aby to zrobić, możesz zadać sobie kilka pytań. Jaki mam wynik teraz? Jak kształtuje się on w poszczególnych obszarach? Jaki wynik w mojej sytuacji zawodowej i prywatnej byłby najlepszy? Od sportowców czy kierowników zajmujących wysokie stanowiska wymagany jest często wysoki poziom odporności psychicznej (min. 8), ponieważ on pozwala osiągać wybitne wyniki. Jednak nie wszystkim jest potrzebna tak duża odporność psychiczna.

Jeżeli jednak czujesz, że w sytuacji presji i stresu, chciałbyś działać efektywniej, mniej emocjonalnie, w mniejszym stresie, warto rozważyć zbadanie swojej odporności psychicznej i zaplanowanie świadomej pracy nad jej rozwojem. Po uzupełnieniu kwestionariusza MTQ48 omówisz go z certyfikowanym konsultantem odporności i wspólnie zaplanujecie działania rozwojowe w poszczególnych obszarach.

Więcej o badaniu i konsultacji za mną możesz dowiedzieć się tutaj: Badanie odporności psychicznej.

Jeżeli chcesz jeszcze zgłębić temat odporności, tu znajdziesz nagranie przeprowadzonego przeze mnie w tym temacie webinaru: Poznaj swoją odporność psychiczną.